خردسالان کم‌کم بزرگ می‌شوند و دنیای خود را کاوش می‌کنند. آن‌ها هماهنگی حرکتی و تمرکز را یاد می‌گیرند. رفته‌رفته راه رفتن و دویدن برای‌شان راحت‌تر می‌شود. با این حال، گاهی این تمرکز دشوار است و حواس آن‌ها پرت می‌شود. در صورتی که بسیاری از والدین آن را به ابزارهای دیجیتال ربط می‌دهند؛ اما گاهی مشکل فراتر از این حرف‌ها است و به مهارتهای حرکتی ظریف مربوط می‌شود. اگر کودک شما نیز در حرکات ظریف خود مانند دست گرفتن مداد یا چنگال مشکل دارد، با سایت بچگی همراه باشید. در ادامه با انواع مهارت های حرکتی در کودکان و مشکلات آن آشنا می‌شوید.
انواع مهارت های حرکتی در کودکان
مهارتهای حرکتی مهارت‌هایی هستند که با استفاده از آن‌ها، کودک وظایف خود را انجام می‌دهد. یادگیری این توانایی‌ها بخش مهمی از رشد او هستند و در صورت هر گونه مشکل باید به پزشک متخصص مراجعه شود. مهارتهای حرکتی به دو دسته‌ی ظریف و درشت تقسیم می‌شوند که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید.
مهارت حرکتی ظریف
مهارتهای ظریف حرکاتی هستند که به کنترل و دقت بالایی نیاز دارند. کودک برای انجام آن‌ها از عضلات کوچک‌تر یا مچ دست کمک می‌گیرد. به طور مثال، فرزند شما در هنگام کشیدن نقاشی و بریدن کاغذ به مهارتهای حرکتی ظریف نیاز دارد.
این فعالیت‌ها بیشتر شامل مهارت دست می‌شود و اغلب نیازمند هماهنگی در حرکات دست با چشم است که به عنوان هماهنگی دست و چشم شناخته می‌شود. این مهارت‌ها در مراحل مختلف رشد توسعه پیدا می‌کند که موارد زیر تنها چند نمونه از آن‌ها هستند:
سنین ۶ تا ۱۲ ماهگی
- اشیا را از یک دست به دست دیگر جا‌به‌جا می‌کند.
- دست‌های خود را در کنار یکدیگر نگه می‌دارد.
- بطری شیر و اسباب‌بازی‌های مختلف را در دست‌هایش نگه می‌دارد.
- اشیا را در دستش فشار می‌دهد.
- برای حرکت دادن اجسام از چوب یا دسته استفاده می‌کند.
- اشیا کوچک را در یک فنجان یا ظرف قرار می‌دهد.
- صفحات کتاب را می‌تواند ورق بزند. البته هر دفعه بیشتر از چند صفحه نمی‌تواند.
- کم‌کم با استفاده از انگشت اشاره و شست اشیا را می‌گیرد.
از ۱۲ماهگی تا ۲سالگی
- با استفاده از لگو ساختمان بلندی می‌سازد و آن‌ها را روی یکدیگر قرار می‌دهد.
- اجسام را با قاشق یا بیل بلند می‌کند.
- دست می‌زند.
- با مدادرنگی روی کاغذ خط‌خطی می‌کند.
- دستش را به نشانه‌ی خداحافظی تکان‌تکان می‌دهد.
- بسته‌های مختلف یا ظروف بسته‌بندی را باز می‌کند.
- با نوک انگشتان شست و اشاره مداد رنگی را می‌گیرد.
- حلقه‌ها را روی گیره‌ها قرار می‌دهد.
- دستگیره در را می‌چرخاند و آن را باز می‌کند.
- دست‌هایش را خودش می‌شوید و زیپ‌های بزرگ را بازوبسته می‌کند.
- خاک رس یا خمیر را در دستش فشار می‌دهد.
معرفی انواع پازل و فواید آن در سال‌های اولیه‌ی رشد کودک
۲ تا ۴سالگی
- یک تکه کاغذ را از وسط تا می‌کند.
- بعد از دیدن حرکات دست شما می‌تواند دایره‌ای را ترسیم کند.
- دکمه‌های بزرگ را می‌تواند ببندد.
- بدون کمک لباس می‌پوشد و در می‌آورد.
- می‌تواند از چنگال استفاده کند.
۴ تا ۶سالگی
- یک دایره را برش می‌دهد.
- یک مثلث را کپی می‌کند و مداد را به درستی در دست می‌گیرد.
- بند کفشش را می‌بندد.
- یک سازه کوچک با لگو می‌سازد.
- قطعات پازل بیست تکه را کنار هم می‌گذارد.
- با قیچی به خوبی برش می‌دهد و می‌تواند از چاقو برای بریدن میوه استفاده کند.
آموزش کاردستی به کودکان با چند ایده‌ی خلاقانه
برای اطلاعات بیشتر روی عکس کلیک کنید.
مهارت حرکتی درشت
در مهارتهای حرکتی درشت کودک از عضلات بزرگ بدن برای ایجاد تعادل، هماهنگی و قدرت بدنی استفاده می‌کند. این حرکات شامل دویدن، پریدن، لگد زدن به توپ و کوهنوری می‌شود که گسترده‌تر هستند و انرژی بیشتری از خردسال می‌گیرد.
برخی نقاط عطف برای حرکات درشت نیز شامل هماهنگی چشم و دست است که کودک را قادر می‌سازد در کارهای روزمره موفق عمل کند. با اینکه تمام خردسالان کم‌کم هماهنگی حرکتی درشت را یاد می‌گیرند؛ اما توسعه‌ی آن‌ها به سنین خاصی برمی‌گردد که در اینجا به چند تا از آن‌ها اشاره می‌شود:
۶ماهگی تا یک سالگی
- وقتی روی شکم قرار می‌گیرد، دست‌ها و پاها را بالا می‌برد.
- غلت می‌زند.
- کم‌کم می‌تواند سر خود را نگه دارد.
- می‌خزد.
- از نشسته به ایستاده تغییر حالت می‌دهد.
- بدون تکیه‌گاه می‌نشیند.
- از مبل کم ارتفاع یا پله بالا می‌رود.
- اسباب‌بازی‌ها را با چرخ هل می‌دهد یا می‌کشد.
- یک دست خود را تکیه‌گاه قرار می‌دهد و با کمک آن راه می‌رود.
۲ تا ۴سالگی
- با استفاده از هر دو پا می‌پرد.
- روی پنجه پا می‌دود.
- بدون کمک گرفتن از نرده به طبقه‌ی بالا می‌رود.
- بدون کمک بزرگسالان و با استفاده از سه چرخ، دوچرخه سواری می‌کند.
- می‌تواند با سرعت بیشتری بدود.
- توپ را به فاصله‌ی یک متر پرتاب می‌کند.
چند بازی و سرگرمی برای پر کردن اوقات فراغت
۵ تا ۷سالگی
- توپ را با دست و بدن می‌گیرد.
- با دو دست توپ را مي‌گیرد.
- هنگام حمل اشیا از پله‌ها بالا و پایین می‌رود.
- بدون وقفه و به طور متناوب به طبقه‌ی بالا می‌رود.
- می‌تواند به توپ در حال حرکت لگد بزند.
- از روی اجسام می‌پرد.
- می‌تواند توپ را به هر نقطه‌‌ای که می‌خواهد پرتاب کند.
تأخیر در مهارت های حرکتی
کودکان مبتلا به بیماری‌های عصبی در مهارتهای حرکتی ظریف دچار مشکل می‌شوند. تشخیص این مشکلات تا قبل از دوران مدرسه دشوار است. زمانی مسائل آشکار می‌شود که کودکان با فعالیت‌های مختلف مدرسه مانند نوشتن حروف و اعداد دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
برخی از این خردسالان مبتلا به دیسگرافی هستند. در صورتی بعضی دیگر با اختلال هماهنگی رشدی روبرو هستند که تشخیص آن بسیار دشوار است. کودکانی که با چنین مشکلاتی مواجه می‌شوند به کاردرمانی و کمک نیاز دارند.
اگر فرزند شما در مهارتهای حرکتی درشت مشکل دارد، تشخیص آن آسان‌تر از حرکات ظریف است؛ زیرا بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند. به طور مثال، شما مشتاق هستید که کودک غلت بزند، بخزد، خودش را کنار مبل بکشد و اولین قدم‌هایش را بردارد. در صورتی که به نقاشی کشیدن، نحوه گرفتن مداد یا قیچی دقت نمی‌کنید.
متخصص اطفال نیز زمانی بیماری آن‌ها را تشخیص می‌دهد که کودک به طور مداوم در نقاط عطف حرکتی دچار مشکل باشد. پس نمی‌تواند تأخیر در برخی حرکات را به مشکلات عصبی یا ناتوانی ارتباط داد. برای اطمینان بیشتر از این مسائل باید حتماً به پزشک متخصص مراجعه شود.
اختلال هماهنگی رشدی در کودکان و علل آن
سخن پایانی
برای تقویت مهارتهای حرکتی باید برای کودک خود وقت کافی بگذارید و او را تشویق کنید. به طور مثال، اسباب‌بازی جلوی او قرار دهید و خردسال را تشویق به خزیدن کنید. وقتی در این کار ماهر شد، حرکات سخت‌تر را آموزش دهید. بازوهایش را بگیرید. عقب‌عقب و همراه او راه بروید. این کار کودک را تشویق می‌کند که قدم بردارد. البته آموزش و تقویت مهارت های حرکتی در کودکان نیاز به آگاهی و انرژی دارد که در مقاله‌ی بعدی با آن آشنا می‌شوید. در این مطلب بیشتر به توسعه مهارتهای حرکتی کودک پرداخته شد.
سؤالات متداول
این مهارت های حرکتی در کودکان به کنترل و دقت بالایی نیاز دارند. خردسال برای انجام آن‌ها از عضلات دستش کمک می‌گیرد. به طور مثال، زمانی که فرزند شما اسباب‌بازی‌های مختلف را در دستش نگه می‌دارد، نقاشی می‌کشد، صفحات کتاب را ورق می‌زند، قاشق یا بیل‌بچه را بلند می‌کند، دستش را به نشانه‌ی خداحافظی تکان می‌دهد، زیپ را بازوبسته می‌کند یا حلقه‌ها را روی گیره‌ها قرار می‌دهد از مهارتهای حرکتی ظریف بهره می‌گیرد. این مهارت‌ها با دست انجام می‌شود و به تمرکز بیشتری نیاز دارد.
در مهارتهای حرکتی درشت کودک از عضلات بزرگ بدن برای ایجاد تعادل، هماهنگی و قدرت بدنی استفاده می‌کند. این حرکات شامل پریدن، دویدن، لگد زدن به توپ و کوهنوردی می‌شود که گسترده هستند و انرژی بیشتری از خردسال می‌گیرند.
این حرکات از 6سالگی شروع می‌شود. کودک در ابتدا غلت می‌زند، دست‌ها و پاها را بالا می‌برد، کم‌کم سر خود را نگه می‌دارد، می‌خزد و از نشسته به ایستاده تغییر حالت می‌دهد. بدون تکیه‌گاه می‌نشیند، از مبل کم ارتفاع یا پله بالا می‌رود، اسباب‌بازی‌ها را با چرخ هل می‌دهد. از سنین دو سالگی به بعد روی هر دو پا می‌پرد، بدون کمک گرفتن از نرده به طبقه‌ی بالا می‌رود، با سرعت بیشتری می‌دود و توپ را به فاصله‌ی یک متر پرت می‌کند. رفته‌رفته با دو دست توپ را می‌گیرد، هنگام حمل اشیا از پله بالا و پایین می‌شود، از روی اجسام می‌پرد و به توپ در حال حرکت لگد بزند.
زمانی که کودکان به بیماری‌های عصبی دچار باشند در مهارتهای حرکتی ظریف دچار مشکل می‌شوند. البته تشخصی این مشکلات تا قبل از مدرسه دشوار به نظر می‌رسد؛ زیرا کودکان کمتر با مهارتهای ظریف مانند دست گرفتن مداد، ورق زدن کتاب، نقاشی و نوشتن اعداد و حروف سروکار دارند. اگر کودک شما در چنین مهارت‌هایی دچار مشکل شده است، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید.
دیدگاهتان را بنویسید