کیفیت خواب کودکان؛ چگونه نور آبی بر خواب کودک تأثیر می‌گذارد؟

وسایل الکترونیکی به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی تبدیل شده است. کودکان در طول روز از صفحات نمایش برای انجام تکالیف مدرسه، سرگرمی و ارتباطات استفاده می‌کنند. فناوری مزایای آموزشی زیادی دارد. با این حال، دسترسی آسان و گسترده ما، یکسری جنبه‌ی منفی دارد که مهم‌ترین آن‌ها تأثیر بر کیفیت خواب است. در این مقاله می‌خواهیم نحوه استفاده از فناوری و تأثیرات آن، بر کیفیت خواب کودکان را بررسی کنم. برای آگاهی بیشتر در مورد این موضوع و تجربه یک خواب لذت‌بخش، با سایت بچگی همراه باشید.

کیفیت خواب در کودکان

همان‌طور که فناوری در زندگی روزمره رواج پیدا کرد، کیفیت خواب در کودکان کاهش یافت. تحقیقات نشان می‌دهد که یک‌سوم خردسالان به اندازه کافی نمی‌خوابند. استفاده از گوشی‌های هوشمند در طول شب، ساعت کمتری را برای خواب باقی می‌گذارد و خواب‌آلودگی را کاهش می‌دهد. عاملی دیگری که می‌تواند مؤثر باشد نور آبی است که از این دستگاه‌ها ساطع می‌شود. 

طیف نور شامل هفت رنگ مختلف است. از جمله‌ی این رنگ‌ها نارنجی، زرد، قرمز، بنفش و آبی هستند که با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند. در بین این رنگ‌ها نور بنفش کوتاه‌ترین طول موج را دارد و نور قرمز طولانی‌ترین طول موج را دارد. نور آبی طول موجب کوتاهی دارد که هوشیاری و عملکرد مغز را افزایش می‌دهد.

منابع نور آبی

موبایل هوشمند، تبلت، لپ‌تاپ و تلویزیون همگی نور آبی مصنوعی ساطع می‌کنند. لامپ‌های فلورسنت و ال‌ای‌دی نیز مانند وسایل الکترنیکی دیگر نور آبی دارند. البته منابع نور آبی به همین‌جا ختم نمی‌شود. ما بیشتر نور آبی را از خورشید می‌گیریم و نور آن منبع طبیعی تمام طیف‌های رنگی است.

به همین دلیل نور آبی که از خورشید دریافت می‌کنیم، فواید زیادی بر سلامتی ما می‌گذارد. این مزایا عبارت‌اند از:

• افزایش هوشیاری
• بهبود روحیه و خلق‌وخو
• افزایش تمرکز روی کار و کاهش حواس‌پرتی
• تقویت حافظه

تحقیقات نشان می‌دهد که این نور کاربردهای درمانی دارد و علائم افسردگی را بهبود می‌دهد. اگر به طور صحیح و کنترل‌شده استفاده شود، برای درمان بیماری‌های پوستی مانند آکنه و درمان سرطان نیز مفید است.

بنابراین نور آبی در طول روز کمک می‌کند تا کارهای خود با تمرکز بیشتر انجام دهیم. تنها زمانی مشکل‌ساز می‌شود که در ساعات تاریک؛ یعنی عصر و شب نیز در معرض آن قرار بگیریم. در این هنگام است که نور آبی زیان‌هایی دارد و باعث اختلال در خواب کودکان می‌شود.

زیان‌های نور آبی بر کیفیت خواب

بدن انسان ریتم شبانه‌روزی دارد. این چرخه برای زمان خواب، بیداری و خوردن به ما کمک می‌کند. ریتم شبانه‌روزی ساعت بیولوژیکی بدن است و به کارکردهای بدن یاری می‌رساند. مهم‌ترین وظیفه‌ی آن تنظیم ساعت خواب‌وبیداری است که با عوامل بیرونی همچون نور خورشید و درجه حرارت تنظیم می‌شود.

از طرف دیگر ملاتونین هورمونی است که ترشح آن، احساس خواب‌آلودگی را به دنبال دارد. هنگامی که صبح‌ها در معرض نور خورشید (نور آبی) قرار می‌گیریم، سطح ملاتونین کم می‌شود. بعد از غروب خورشید و با تاریکی هوا کم‌کم ملاتونین افزایش پیدا می‌کند. اگر بدن نور دیگری دریافت نکند و در حالت طبیعی خودش قرار بگیرد، ترشح این هورمون در نیمه‌های شب به اوج خود می‌رسد.

قرار گرفتن در معرض نور آبی در طول روز، انرژی و تمرکز ما را افزایش می‌دهد. حال می‌خواهد این نور آبی ناشی از خورشید یا منابع دیگر مانند لامپ‌ها، لپ‌تاپ یا صفحه مانیتور باشد. همچنین نشان می‌دهد کیفیت خواب را بهبود می‌بخشد. با این حال، استفاده از نور آبی در تاریکی موجب کاهش سطح ملاتونین می‌شود و چرخه خواب‌وبیداری را مختل می‌کند. در چنین شرایطی کیفیت خواب به مراتب کاهش یافته و مدت‌زمان خواب تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

آپنه خواب در کودکان و علل و درمان آن

برای اطلاعات بیشتر، روی عکس کلیک کنید.

تأثیرات نور آبی بر کیفیت خواب کودکان

کودکان و بزرگسالان تقریباً به یک اندازه تحت تأثیر نور آبی قرار می‌گیرند. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که با افزایش سن لنزهای چشم زردتر می‌شود. این تغییرات، از چشم ما در برابر اشعه‌های ماورا بنفش و نور آبی محافظت می‌کنند. در مقابل کودکان به دلیل داشتن لنز‌های کریستالی روشن و شفاف نور آبی بیشتری به خود جذب می‌کنند.

به همین دلیل، زمانی که کودکان در تاریکی هوا با وسایل الکترنیکی سرگرم هستند، نور آبی بیشتری دریافت می‌کنند. در نتیجه ملاتونین‌ها بیشتر سرکوب می‌شوند. در نتیجه، خردسالان در سنین کم اختلالات خواب را تجربه می‌کنند.

بی‌خوابی در کودکان

با توجه به تأثیرات نور آبی، زمانی که کودکان صفحه نمایش را تا دیر وقت به دست می‌گیرند، عوارضی هم به دنبال دارد. مطالعات اخیر نشان می‌دهد استفاده از گوشی‌های هوشمند با زمان خواب در ارتباط است. هر چه خردسالان بیشتر از وسایل الکتریکی بعد از تاریکی هوا استفاده کنند، دیرتر به خواب می‌روند. این موضوع برای بزرگسالان نیز صادق است. آن‌ها نیز هر چه بیشتر به صفحه نمایش خیره شوند، هوشیارتر شده و دیرتر می‌خوابند. این نتایج نشان می‌دهد که باید به فکر راهی برای حل آن باشیم.

اختلال نقص توجه

همان‌طور گفته شد، قرار گرفتن در معرض نور آبی بر روی کودکان تأثیر بیشتری دارد. در این بین سن و مراحل رشد کودک نیز مهم هستند و امکان دارد موجب اختلال در رشد آن‌ها شود. بی‌توجهمی و بیش‌فعالی از جمله این اختلالات هستند و کودکان را در معرض خطر عملکرد ضعیف قرار می‌دهند. در برخی خردسالان کم‌خوابی منجر به نقص توجه و بیش‌فعالی می‌شود.

هورمون‌های رشد که مربوط به عضلات، سیستم ایمنی و ترمیم سلول‌ها می‌شود، در طول خواب شبانه ترشح می‌شود. این هورمون‌ها برای سلامتی و رشد کودکان ضروری هستند. در صورتی که خردسالان خواب باکیفیتی را تجربه نکنند، رشد آن‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد و دچار بیماری می‌شوند.

نقص توجه در کودکان و راه‌های درمان آن

قرار گرفتن در معرض نور آبی را کاهش دهید

خواب بر رشد و سلامت جسمی کودکان تأثیرگذار است. به همین دلیل، آن‌ها باید خواب کافی داشته باشند.

اگر کودک شما نیز در ساعاتی از شب با گوشی کار می‌کند و نگران او هستید، باید اقدامتی انجام دهید. به همین منظور در اینجا به راهکارهایی اشاره می‌شود. برای آگاهی بیشتر موارد زیر را بخوانید:

تعیین قوانین و مقررات

اگر کودک شما عادت دارد تا دیر وقت با گوشی کار کند، بهتر است مقرراتی تعیین کنید. این قوانین شامل برنامه‌ی استفاده از تکنولوژی در ساعت‌های خاصی است. به طور مثال، از ساعت 9 شب به بعد او حق ندارد از گوشی یا تبلت خود استفاده کند. شاید در ابتدا کودک شما مقاومت کند یا مخالف چنین قوانینی باشد؛ اما باید بدانید که کم‌کم عادت می‌کند. دلسوزی بیش از حد و عدم برنامه‌ریزی مشکلات دیگری را به همراه دارد. پس باید صبر داشته باشید و عادت‌های اشتباه را جایگزین کنید. خواندن کتاب داستان، بازی‌های رومیزی، رنگ‌آمیزی، نقاشی و پازل آن‌ها را سرگرم می‌کند.

شما نیز به عنوان والدین باید با او همراهی کنید و گوشی خود را در ساعت مشخص کنار بگذارید. این کار به درک و الگوبرداری صحیح کودک کمک می‌کند. علاوه بر این، به خانواده شما فرصتی می‌دهد که با یکدیگر تعامل داشته باشید.

تنظیمات صفحه نمایش را تغییر دهید

شما می‌توانید ساعت‌های استفاده از تکنولوژی را محدود کنید؛ اما نمی‌توانید آن را به طور کامل از زندگی خود حذف کنید. کودک برای انجام تکالیف، تحقیق و بازی به این ابزارها احتیاج دارد. در ساعت‌هایی که خردسال با گوشی یا تبلت کار می‌کند، چگونه می‌توان از چشم‌های او محافظت کرد؟ یکی از این راه‌حل‌ها تغییر تنظیمات صفحه نمایش است. مانیتورها و گوشی‌های هوشمند قابلیتی دارند که نور آبی را کاهش می‌دهند. شما می‌توانید با استفاده از گزینه Night Lite در گوشی‌ها و ویندوز 10 نور آبی صفحه را کم کنید. این کار از چشم کودک شما در هنگام استفاده از ابزارهای دیجیتال محافظت می‌کند.

خشکی چشم در کودکان و راه‌های درمان آن

گوشی هوشمند را از کودک دور کنید

در هنگام خواب گوشی‌ کودک را بگیرید. این کار باعث می‌شود که وسوسه کمتری سراغ او بیاید. انتقال تلفن و سایر وسایل دیجیتال به خارج از اتاق خواب برای فرزند شما کمی دشوار است. او نمی‌تواند از گوشی خود جدا شود و احساس می‌کند از پیام‌ها عقب می‌ماند. با این حال، باید این کار را انجام دهید که کودک کمتر در معرض نور آبی و خطرات آن قرار بگیرد.

همچنین او دیگر منتظر پیامک‌ها یا اعلان‌ها نمی‌ماند و فوراً به خواب می‌رود. این کار موجب کاهش حواس‌پرتی و آرامش بیشتر در هنگام خواب می‌شود.

فیلترهای نور آبی

برای جلوگیری از آسیب‌های نوری می‌توانید عینک‌های رنگی برای کودک تهیه کنید. استفاده از عینک به هنگام بازی با گوشی و لپ‌تاپ به جلوگیری از مشکلات بینایی کمک می‌کند. عینک‌ها محافظ خوبی برای چشم نوزاد هستند. اگر کودک به استفاده از آن‌ها عادت ندارد، می‌تواند از لنزهای مخصوص استفاده کند.

یکی از راه‌های مراقبت از چشم، استفاده از عدسی‌های بلوکات است. این عدسی‌ها به منظور بلوکه کردن و جلوگیری از ورود نور آبی به بخش‌های داخلی چشم استفاده می‌شود. در نتیجه، اثرات منفی آن را کاهش داده و به صفر می‌رساند.

از نور زرد یا قرمز استفاده کنید

نور قرمز طول موج بیشتری دارد و انرژی کمتری دارد. شاید موجب تعجب شما باید؛ اما این رنگ دمای کمتری دارد و کیفیت خواب کودکان را مختل نمی‌کند. بلکه نوری است که آرامش و احساس خوب را قبل از خواب به دنبال دارد. تحقیقات روی موش‌ها نشان داده است که همسترهایی زیر تابش نور قرمز به خواب می‌روند، در مقابل آن‌هایی که شب هنگام در معرض نور سفید یا آبی هستند، آرامش بیشتری دارند. همچنین این موش‌ها آسیب مغزی و افسردگی کمتری را تجربه می‌کنند.

نورهایی با طول موجب بلند مانند زرد و نارنجی نیز در این طیف قرار می‌گیرند. شما می‌توانید برای اتاق کودک از آن‌ها استفاده کنید و ضامن سلامتی فرزندتان باشید. البته نکته‌ای را فراموش نکنید که استفاده بیش از حد از نور قرمز نیز آسیب‌هایی را به دنبال دارد.

رنگ‌ها چگونه بر روان کودکان تأثیر می‌گذارند؟

چشم‌ها را نمالید

یکی از عادت‌های بد در هنگام کار با کامپیوتر و گوشی‌های هوشمند، مالیدن چشم‌ها است. این کار حتی زمانی که خاک درون چشم شما باشد، گزینه مناسبی نیست و موجب تحریک بیشتر چشم می‌شود. اغلب کودکان نیز چنین کاری انجام می‌دهند و در هنگام خستگی چشم‌های خود را می‌مالند. چنین کاری موجب قرمزی و حساسیت بیشتر چشم می‌شود. اگر کودک شما نیز این کار را انجام می‌دهد، جلو او را بگیرید. به فرزندتان یادآوری کنید که این کار موجب انتقال آلودگی به چشم‌ها می‌شود. در عوض می‌تواند مقداری آب به صورتش بزند یا از قطره‌های چشم استفاده کند. با این کار خشکی چشم کم‌کم برطرف می‌شود.

آب درمانی

شست‌وشو صورت و نوشیدن آب به از بین رفتن خارش چشم‌ها کمک می‌کند. زمانی که بدن کودک کم‌آب می‌شود بر روی سیستم تولید اشک تأثیر می‌گذارد و خارش و تحریک چشم را به دنبال دارد. به همین دلیل، باید کودک را به مصرف آب و شستن‌وشو مداوم صورت تشویق کنید. این کار از چشم خردسال شما در برابر نور آبی نیز مراقبت می‌کند.

سخن پایانی

تعیین مقررات و رعایت آن توسط کودکان دشوار به‌نظر می‌رسد. بنابراین شما باید راه‌های آن را به خوبی بدانید و در مورد اثرات صفحه نمایش با خردسال خود صحبت کنید. او کم‌کم درک می‌کند چه چیزی برایش مناسب‌تر است.

در این مقاله به راهکارهایی برای افزایش کیفیت خواب در کودکان اشاره شد. شما با استفاده از این شیوه‌ها و اجرا آن‌ها می‌توانید الگو خوبی برای دلبندتان باشید.

سؤالات متداول