گاهی در بین آموزش‌ها و دروس مختلف، حافظه دیداری کودکان نادیده گرفته می‌شود و کسی توجهی به مهارت‌های دیداری نشان نمی‌دهد. البته این موضوع برای برخی والدین نامفهوم است و سؤالاتی را مطرح می‌کنند که اصلاً حافظه بصری چیست؟ چه نقشی در رشد کودکان دارد؟ آیا در دروس مختلف و پیشرفت تحصیلی به آن‌ها کمک می‌کند؟ چگونه می‌توان آن را تقویت کرد؟ در این میان حافظه فضایی چیست؟ قرار است کودکان را با توانایی‌های فضایی و تخیلی پرورش بدهیم؟! اگر این پرسش‌ها ذهن شما را نیز درگیر کرده است، با این مقاله از سایت بچگی همراه باشید. در ادامه با مهارت‌های بصری و راه‌هایی برای تقویت حافظه دیداری کودکان آشنا می‌شوید.
حافظه دیداری در کودکان
هر چیزی در طول روز می‌بینید مانند چهره یک آشنا، تابلو مغازه، یک ساندویچ خوشمزه، ظاهر یک ساختمان و همه و همه در حافظه دیداری شما جای می‌گیرد. پردازش بصری ما به دو بخش حافظه کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم می‌شود. حافظه بلند مدت به توانایی یادآوری اشیائی است که در گذشته دیده‌اید و حافظه کوتاه مدت شما را قادر می‌سازد که چند دقیقه گذشته را به‌خاطر بسپارید.
برخی افرادی هستند که بدون مشاهده پیوسته و طولانی مدت تمام ابعاد یک شی، تصویر کاملی از آن را در ذهن خود دارند. آن‌ها دارای حافظه دیداری یا هوش فضایی بالایی هستند.
این ویژگی ذهنی باعث می‌شود که یک نقاش ابعاد طرح خود را ببیند یا یک نویسنده کل ایده داستانی، شخصیت‌ها و اعمال آن‌ها را تصور کند. این همان چیزی است که به آن هوش فضایی می‌گویند و جی کی رولینگ در هنگام نوشتن هری پاتر از آن استفاده کرده است.
حال این سؤال پیش می‌آید که تنها جمعی از هنرمندان می‌توانند چنین هوشی داشته باشند؟ آیا شما نیز می‌توانید ابعاد ذهنی خود را گسترش دهید و هوش دیداری بالایی داشته باشید؟ تحقیقات نشان می‌دهد که همه می‌توانند حافظه دیداری خود را بهبود ببخشند و جای امیدواری است.
اهمیت حافظه دیداری در کودکان
حافظه بصری نقش کلیدی در رشد شناختی کودک و ارتقا مهارت‌های او ایفا می‌کند. برای آشنایی بیشتر با مهارت‌های دیداری و اهمیت حافظه بصری در ادامه با ما همراه باشید.
- توسعه حافظه دیداری به بهبود خواندن و توانایی یادگیری کمک می‌کند. زیرا 80 درصد یادگیری از طریق سیستم بینایی انجام می‌شود.
- حافظه بصری به خردسالان این امکان را می‌دهد که تصاویر کتاب، کلمات و مفاهیم تازه را به‌خاطر بسپارند. البته یادآوری آن‌ها خودبه‌خود رخ می‌دهد و زمانی هوش فضایی قوی باشد، ناخودآگاه اتفاق می‌افتد.
- موجب تمرکز بالا در خواندن دروس و نوشتن می‌شود.
- تجسم قوی دارند و می‌توانند ابعاد اشیا را به صورت سه بعدی در ذهن خود ببینند.
- این کودکان پیشرفت بیشتری در ریاضیات و علوم دارند و سرعت بالاتری در خواندن تجربه می‌کنند.
- پیشرفت تحصیلی خردسالان را به همراه دارد.
تندخوانی چه تأثیری در پیشرفت تحصیلی کودکان دارد؟
علائم رایج ضعف حافظه بینایی
حافظه تصویری ضعیف بر دروس کودکان تأثیر مستقیم می‌گذارد. آن‌ها نمی‌توانند شکل و فرم کلمات را تشخیص دهند و در درک مطلب مشکلاتی دارند. در اینجا به برخی از علائم ضعف حافظه بینایی اشاره می‌شود:
- در تشخیص اعداد و حروف مشکل دارند.
- در درس فارسی عملکرد ضعیفی دارند و دایره واژگان آن‌ها محدود است.
- هنگام نوشتن دیکته گیج می‌شوند و نمی‌توانند حروف را به درستی درک کنند.
- در انشا و جفت و جور کردن جمله‌ها و کلمات عملکرد ضعیفی دارند.
- مطالب را دیر درک می‌کنند و در مهارت‌های ریاضی خوب نیستند.
- دست خط خوبی ندارند و کلمات را آرام می‌نویسند.
- در شناسایی حروف و کلمات مشابه مشکل دارند. به طور مثال خواست و خاست یا حیاط و حیات را از یکدیگر تشخیص نمی‌دهند.
- در حفظ اعداد و شماره تلفن مشکل دارند.
البته کودکان به صورت ناخودآگاه تجسم قوی دارند؛ اما به این معنا نیست که برای دروس مختلف نیز خوب عمل می‌کنند. حافظه بینایی آن‌ها باید تقویت شود. انواع بازی‌های تجسمی و سه بعدی یکی از راه‌های افزایش این مهارت است.
بهترین برندهای پازل برای خردسالان
برای اطلاعات بیشتر، روی عکس کلیک کنید.
تقویت حافظه دیداری کودکان
فعالیت‌های سرگرم‌کننده زیادی وجود دارد که به بهبود حافظه بصری کودکان کمک می‌کند. بازی با اجسام سه‌بعدی و اسباب‌بازی‌های حجمی، خردسالان را برای تمرین منظم تشویق می‌کند. به همین دلیل، بهترین راه برای اصلاح مهارت‌های دیداری کودک است. در اینجا راه‌حل‌ها و بازی‌هایی معرفی می‌شود که به تقویت حافظه بصری کودکان کمک می‌کند:
تابلو تصاویر
برای این کار به یک مقوا و چند تصویر از اشیا مختلف احتیاج دارید. می‌توانید عکس‌ها را از مجله یا روزنامه جدا کنید یا آن‌ها را با کودک خود نقاشی بکشید. سپس تصاویر را روی یک مقوا بچسبانید. حالا شما یک تابلو تصاویر دارید که می‌توانید با آن تمرین‌های بصری داشته باشید. آن را به مدت یک دقیقه جلو کودک بگیرید و از آن‌ها بخواهید که به دقت تصاویر را نگاه کند. بعد تابلو را پنهان کنید و اجازه دهید حواس خردسال با کار دیگری پرت شود. حالا از او بپرسید که چه اشیائی روی تابلو بود؟
این تابلو می‌تواند بر اساس توانایی‌های فرزند شما آسان یا دشوار باشد. تمرین تصاویر به تحرک مغز خردسال شما کمک می‌کند و اگر به صورت مداوم انجام شود، مفید است.
فنجان‌های جادویی
بازی با فنجان‌ها بسیار آموزنده و سرگرم‌کننده است. سه تا فنجان یا کاسه یک شکل انتخاب کنید و توپ کوچکی را زیر یکی از آن‌ها قرار دهید. بعد در مقابل چشم‌های کودک، خیلی سریع فنجان‌ها را بچرخانید. به محض توقف از فرزند خود بخواهید که فنجان حامل توپ را شناسایی کند. اگر به درستی آن را تشخیص داد، او را تشویق کنید و دوباره انجام دهید. این تمرین برای بهبود حافظه بصری و سیستم بینایی کودک بسیار مناسب است.
حل پازل
جورچین یکی از بازی‌هایی است که ذهن کودکان را فعال نگه می‌دارند؛ مخصوصاً برای حافظه بصری او بسیار مفید هستند. برای کودکانی که تازه با پازل آشنا شدند، بازی با اشکال ساده و هندسی مانند دایره، مستطیل و مثلث آغاز می‌شود. این جورچین‌ها حجیم هستند و راحت در دست خردسالان جای می‌گیرند. اگر فرزند شما با پازل آشنایی دارد، می‌توانید پازل‌های سخت‌تر با طرح‌های پیچیده را انتخاب کنید. حل جورچین‌های دشوار به تقویت هوش بصری کودک و درک اشکال مختلف کمک می‌کند.
همچنین در بازی پازل، خردسالان باید تصویر کلی را به‌خاطر داشته باشند و با استفاده از آن قطعه‌های کوچک را پیدا کنند. به طور مثال، زمانی که کودک شما یک قطعه آبی رنگ را برمی‌دارد، به یاد تکه‌هایی می‌افتد که قبلاً دیده است. او به صورت ناخودآگاه قطعات مشابه را کنار یکدیگر قرار می‌دهد و اطلاعات را با سرعت بیشتری بازیابی می‌کند. توانایی به‌خاطر آوردن اطلاعاتی که به تازگی مشاهده کرده است موجب تقویت حافظه دیداری کوتاه مدت او می‌شود.
این قطعات کوچک و جادویی فواید بسیار زیادی دارند. شما می‌توانید خلاقیت داشته باشید و زمانی که پازل تکمیل شد نیز به تمرین ادامه دهید. از کودک بخواهید چند ثانیه به تصویر نگاه کند بعد در مورد پازل سؤالاتی بپرسید. مثلاً بگویید: «ماشین چه رنگی است؟» یا «ماشین در کجا تصویر قرار دارد؟» از او بخواهید که جواب دقیقی بدهد.
این پرسش‌های ساده و حافظه‌ای به کودک شما کمک می‌کند که اطلاعات را با سرعت بیشتری بازیابی کند. در نتیجه، موجب رشد هوش فضایی او می‌شود.
معرفی انواع پازل و فواید آن در سال‌های اولیه رشد کودک
مطالعه تصاویر
آثار هنری یکی دیگر از راه‌های تقویت حافظه بصری است. نقاشی‌های مختلف از مناظر طبیعی یا اشیا را انتخاب کنید و از کودک بخواهید برای یک دقیقه یا بیشتر به آن نگاه کند. بعد به فرزند خود بگویید که تصویر را با تمام جزئیات مانند اشکال، رنگ‌ها، خطوط و شخصیت‌ها توصیف کند. شاید در ابتدا چیزی برای گفتن نداشته باشد؛ اما کم‌کم با دخالت شما و پرسیدن سؤالات مرتبط، او به حرف می‌آید. حتی دوست دارد در مورد گیاهان، حیوانات و چهره‌ها بیشتر بداند. به این ترتیب این موضوع به فرزند شما کمک می‌کند که دایره لغات خود را توسعه داده و حافظه دیداری را بهبود ببخشد.
برای این مورد می‌توانید از داستان‌های کودکانه نیز کمک بگیرید. هر شب یک قصه جذاب برای او بخوانید. کودک برای اینکه داستان، شخصیت‌ها و اتفاقات را درک کند، مجبور است موقعیت خاص را تجسم کند. این کار باعث می‌شود که هوش فضایی او گسترش پیدا کرده و از تخیل خودش بهرمند شود.
قصه‌ها مانند فیلم نیستند. آن‌ها تصاویر آماده را به مخاطب القا نمی‌کنند، بلکه از کودک می‌خواهند به دنیای داستان پا بگذارد و خودش با شخصیت‌ها آشنا شود. در هنگام گوش سپردن به قصه، سؤالاتی در ذهن خردسال شکل می‌گیرد. به طور مثال «چه کسی این کار را کرد؟»، «چرا قورباغه را اذیت کرد؟» یا «آیا قورباغه انتقام می‌گیرد؟» این پرسش‌ها به صورت کاملاً ناخودآگاه مطرح می‌شوند و کودک کم‌کم حافظه بصری خود را رشد می‌دهد. با شخصیت‌ها هم‌دردی می‌کند و با آن‌ها همراه می‌شود.
کتاب داستان برای کودکان 7 تا 9ساله و فواید مطالعه
ساخت لگو
یک لگو بخرید و طرح آن را با مهندس کوچک خود تکمیل کنید. اگر به دنبال تجربه‌ای متفاوت هستید، این قطعات کوچک جادو می‌کنند. آن‌ها ساعت‌ها شما و فرزندتان را سرگرم می‌کنند. علاوه بر این بسیار مفید هستند و به رشد هوش فضایی کودک شما یاری می‌رسانند. او با پیروی از نقشه‌ی لگویی، قطعات را جدا می‌کند یا کنار یکدیگر قرار می‌دهد. این کار از او مهندسی کوچک می‌سازد. کودک شما کم‌کم می‌تواند مانند یک معمار طرح‌ها را به صورت سه بعدی مجسم کند و سازه‌ای مستحکم بسازد.
کودک برای ساخت لگو مجبور است طرح را در ذهن داشته باشد و هم‌زمان از قطعات رنگی و کوچک‌تر استفاده کند. این کار به رشد شناختی و تقویت حافظه او کمک می‌کند؛ زیرا دقیقاً مانند تکه‌های پازل باید قطعات مشابه و هم‌رنگ را در کنار یکدیگر قرار دهد تا شکل نهایی به‌دست بیاید.
مطالعات نشان می‌دهد که فعالیت‌های فکری موجب افزایش اتصالات مغزی می‌شود و مهارت بصری کودک را تقویت می‌کند.
رویاها را به یاد بیاور
اگر کودک شما زیاد خواب می‌بیند و علاقه دارد آن‌ها را تعریف کند، مانع او نشوید. اغلب رویاها اجزای بصری غنی دارند که تلاش برای بازسازی آن‌ها موجب تقویت حافظه کودک می‌شود. در ابتدا ممکن است کلمات را گم کند یا تصاویر را به‌خاطر نداشته باشد؛ اما رفته‌رفته او با سرعت بیشتری داده‌ها را به‌خاطر می‌آورد.
برخی کودکان نیز از مرز خواب فراتر می‌روند و داستان‌های تخیلی می‌گویند. اگر فرزند شما نیز این کار را دوست دارد، حتماً تشویقش کنید حتی می‌توانید بال و پر بیشتری به آن بدهید و سؤالاتی بپرسید. برای تشویق بیشتر او می‌توانید خواب‌های خود را تعریف کنید یا داستان‌هایی بسازید.
سخن پایانی
همه انسان‌ها با قدرت ذهنی به دنیا آمدند. این شما هستید که تصمیم می‌گیرید از آن استفاده کنید یا این قدرت را به حال خود بگذارید. به این منظور در این مقاله به راه‌هایی برای تقویت حافظه دیداری کودکان اشاره شد. برای اطلاعات بیشتر و رشد تقویت حافظه دلبندتان، حتماً این مطلب را بخوانید.
سؤالات متداول
حافظه دیداری به بهبود خواندن و توانایی یادگیری کودکان کمک می‌کند. علاوه بر این، این حافظه به خردسالان یاری می‌رساند که تصاویر کتاب، کلمات و مفاهیم تازه را به‌خاطر بسپارند. البته بازیابی آن‌ها نیز خودبه‌خود رخ می‌دهد و زمانی هوش فضایی قوی باشد، به صورت ناخودآگاه اتفاق می‌افتد. کودکانی که مهارت‌های دیداری قوی دارند، در دروسی مانند علوم و ریاضی نیز بهتر عمل می‌کنند. در نتیجه، زودتر رشد می‌کنند و پیشرفت تحصیلی را به‌سرعت تجربه می‌کنند.
این خردسالان در تشخیص حروف، درک اعداد و مفاهیم ریاضی، املا کلمات، دایره واژگان، در حفظ دروس و شماره تلفن ضعیف هستند. آن‌ها نمی‌توانند به درستی کلمات مشابه را تشخیص دهند و در دروس مختلف ضعیف‌تر عمل می‌کنند و پیشرفتی ندارند.
پازل یکی از بازی‌هایی است که ذهن کودکان را فعال نگه می‌دارد و برای حافظه دیداری آن‌ها بسیار مفید است. آن‌ها در این سرگرمی باید تصویر کلی را به‌خاطر داشته باشند و هم‌زمان قطعات کوچک‌تر را کنار یکدیگر قرار دهند. به طور مثال، زمانی که تکه‌های آبی‌رنگ را برمی‌دارد، به یاد قطعات قبلی می‌افتد و به صورت ناخودآگاه آن‌ها را کنار هم می‌گذارد.
قصه‌ها مانند فیلم‌ها نیستند. آن‌ها تصاویر آماده را به مخاطب تحویل نمی‌دهند. بلکه از کودکان می‌خواهند به دنیای داستان پا بگذارد و شخصیت‌ها، ماجراها و اتفاقات را دنبال کند. این کار به تقویت تجسم خردسالان کمک می‌کند و هوش فضایی او را گسترش می‌دهد.
دیدگاهتان را بنویسید