یکی از بهترین راه‌های آموزش دادن به کودکان، تلفیق آموزش و سرگرمی است. در کودکانی که به هر شکلی دارای معلولیت یا ناتوانی هستند، این موضوع از اهمیت بالاتری برخوردار است. هنگام مواجه شدن با کودکان دارای نیازهای ویژه، باید روی توانایی‌های آن‌ها تمرکز داشته باشید. برای مثال، اگر کودک نابینا یا کم‌بینایی در اطرافیان خود دارید، باید در جهت تقویت دیگر حواس آن‌ها گام بردارید. این امر کمک می‌کند تا با جهان اطراف ارتباط بهتر و موثرتری برقرار و راحت‌تر بتوانند نیازهای خود را برطرف کنند. در این مقاله به صورت ویژه بازی‌های مناسب کودکان نابینا را بررسی می‌کنیم. در ادامه با سایت «بچگی» همراه باشید.
فعالیت‌های ضروری برای کودکان نابینا و کم‌بینا
در چنین مواردی، باید شجاعت و اعتمادبه‌نفس کافی را به کودکان برای تجربه کردن یک زندگی نسبتا مستقل بدهید. بازی‌های مناسب کودکان نابینا تنها یک دسته فعالیت فیزیکی و ذهنی نیستند؛ این فعالیت‌ها به کودک شما کمک می‌کنند تا کم‌کم برای زندگی اجتماعی و بزرگسالی خود آماده شوند. بخشی از این تمرین‌های سرگرم‌کننده را در ادامه می‌خوانیم:
خمیر بازی
- درجه سختی بازی: آسان
- مناسب سنین: ۳ سال به بالا (با نظارت یک بزرگسال)
- فواید: تقویت حس لامسه، افزایش شجاعت و اعتمادبه‌نفس برای لمس و شناخت چیزهای جدید
خمیر بازی در عین اینکه یک بازی ساده و کم‌خطر به حساب می‌آید، تاثیر بسیار زیادی در تقویت مهارت‌های حرکتی و حس لامسه دارد. ماده اصلی این بازی می‌تواند به شکل‌های گوناگونی تهیه شود؛ از ترکیب آرد و آب گرفته تا خمیرهای شرکتی که در فروشگاه‌های لوازم‌تحریری به فروش می‌رسند. خمیر را همراه با ابزارهای لازم برای آدمک ساختن در اختیار کودک نابینا یا کم‌بینا بگذارید و او را برای ساختن سازه‌های جدید تشویق کنید. می‌توانید از گل رس هم استفاده کنید و مجموعه‌ای از دست‌سازه‌های فرزندتان را جمع‌آوری کنید.
این بازی برای بازسازی تصویر اشخاص هم کاربرد دارد. می‌توانید از کودک بخواهید صورت شما را خوب لمس کند و بعد با خمیر، سردیس شما را بسازد.
موسیقی و نوازندگی
- درجه سختی بازی: متوسط رو به سخت
- مناسب سنین: ۵ سال به بالا
- فواید: درک اثر عمل و عکس‌العمل، تقویت حس شنوایی و اعتمادبه‌نفس
گرچه ممکن است در ابتدا این سرگرمی آرامش را از شما بگیرد اما باور کنید ارزشش را دارد. کیبورد، پیانو و درامز سازهای مناسبی برای شروع این کار هستند. پس از گذشت مدت زمان نسبتا کوتاهی، سازهای پیچیده‌تری هم میتوانند به راحتی توسط کودکان دارای محدودیت‌های بینایی به صدا در بیایند. ساز زدن باعث می‌شود تمرکز و آرامش کودک نیز افزایش پیدا کند. همچنین، عضویت در گروه‌های موسیقی و شرکت کردن در کلاس‌های هم‌نوازی می‌تواند مهارت‌های اجتماعی و بین فردی را هم تقویت کند. پس از آشنایی اولیه با سازها، می‌توانید امید داشته باشید که در آینده فرزند شما یک نوازنده ماهر پیانو، گیتار، فلوت، پرکاشن و دیگر سازها باشد.
برگزاری یک باشگاه کتاب‌خوانی
- درجه سختی بازی: متوسط
- مناسب سنین: از زمانی که کودک خط بریل را فرا می‌گیرد
- فواید: تقویت حافظه و قدرت تخیل، افزایش آگاهی و تمرینی مناسب برای کسب مهارت قصه‌گویی و داستان‌نویسی
می‌دانید که کودکان دارای محدودیت‌های بینایی هم میتوانند مانند سایر کودکان کتاب بخوانند. بلافاصله بعد از یادگیری خط بریل، کتاب‌های مناسب کودکان و داستان‌های کوتاه را در اختیار آن‌ها بگذارید. خواهید دید که شخصیت‌های درون کتاب و چالش‌هایشان تا مدتی پایه ثابت صحبت‌های کودکان خواهند بود.
از کتاب‌های صوتی هم نباید غافل شوید. این روزها کتاب‌های صوتی برای سنین مختلف و سلیقه‌های متفاوت در پلتفرم‌های مربوطه قابل تهیه هستند. پادکست‌ها و داستان‌های مربوط به موضوعات موردعلاقه کودک را از کست‌باکس و سایر پلتفرم‌ها پیدا کنید و بعد از گوش دادن به آن‌ها، درباره چیزی که شنیدید باهم تبادل نظر کنید.
گذشته از این‌ها، می‌توانید یک باشگاه کتاب‌خوانی راه‌اندازی کنید. این باشگاه می‌تواند به صورت حضوری و مجازی برگزار شود. برای مثال، بچه‌ها میتوانند هفته‌ای یک‌بار در یک مکان مشخص جمع شوند و با هم کتاب بخوانند. این فعالیت فرهنگی می‌تواند به صورت تهیه یک کتاب صوتی هم انجام بگیرد. تا به حال به ایده کودک پادکستر فکر کرده بودید؟
گل‌کاری و باغبانی
- درجه سختی بازی: متوسط
- مناسب سنین: ۵ سال به بالا
- فواید: درک بیش‌تر و بهتر جهان اطراف، آشنایی با محیط زندگی و نحوه رشد گیاهان و درختان، تقویت حس لامسه، شنوایی و بویایی
این را نمی‌توان انکار کرد که هر کس با گیاهان و طبیعت ارتباط نزدیک‌تری داشته باشد، روحیه شاداب‌تر و بهتری هم خواهد داشت. به همین دلیل، می‌توانید زمینه آشنایی و دوستی کودک با طبیعت را فراهم کنید. در ابتدا، با او به تنه درختان متفاوت دست بکشید و از احساسی که دارید حرف بزنید. تفاوت پوسته درختان مختلف را با هم بررسی کنید؛ با بهره‌گیری از احساس لامسه، جنس گلبرگ گل‌های مختلف را به خاطر بسپارید و آن‌ها را دسته‌بندی کنید. در ارتباط با نحوه کاشت، رشد و ثمره گیاهان و درختان با یکدیگر صحبت کنید تا هم جنبه آموزشی داشته باشد و هم اوغات خود را به یکی از بهترین شکل‌های ممکن بگذرانید. بازدید از مزرعه‌ها و جشنواره‌های گل و گیاه را هم به یاد داشته باشید.
غیر از مواردی که در بالا ذکر کردیم، می‌توانید همراه با فرزندتان گل و گیاه بکارید. بذر مورد نظر، خاک، گلدان و نور مناسب را تهیه کنید و عمل کاشتن را به دست کودکان بسپارید. شک نکنید که اگر او به گل‌کاری و باغبانی علاقه‌مند شود، می‌توانید روی داشتن یک گلخانه شخصی و یا یک باغچه کوچک و باصفا حساب کنید.
شروع یک رشته ورزشی
- درجه سختی بازی: متوسط
- مناسب سنین: سه سال به بالا
- فواید: افزایش اعتمادبه‌نفس و تمرکز، حفظ سلامت بدن و تقویت مهارت‌های اجتماعی
آنتونی کلارک (دارنده مدال طلای مسابقات جودو)، استیو بیت (کوهنورد)، کریس هولمز (شناگر) و مارلا رانین (قهرمان سه دوره از رقابت‌های دوی ماراتن ۵۰۰۰ متر)، تنها تعداد بسیار کمی از هزاران ورزشکار حرفه‌ای نابینا یا کم‌بینا در سرتاسر دنیا هستند. موفقیت و رنگ مدال‌های این افراد نشان می‌دهد که نداشتن سوی چشم برابر با ناتوانی و شکست نیست. اگر می‌بینید که فرزند شما نسبت به یک رشته ورزشی خاص علاقه نشان می‌دهد، سعی کنید او را در یک باشگاه مناسب‌سازی‌شده برای افراد دارای محدودیت‌های بینایی ثبت‌نام کنید. همچنین، مطمئن شوید که مربی و کادر باشگاه از مهارت‌های کافی برای آموزش دادن به افراد نابینا برخوردار باشند.
بازی‌های مناسب کودکان نابینا و کم‌بینا در محیط خارج از منزل
نیاز به بازی و تفریح فقط به فعالیت‌ها و گاهی شیطنت‌های درون منزل محدود نمی‌شود. قرار گرفتن در فضای آزاد و باز به کودکان اجازه می‌دهد که راحت‌تر و بهتر انرژی خود را تخلیه کنند. همین امر سبب افزایش شادی و نشاط هم می‌گردد. لذا لازم است فعالیت‌هایی را برای محیط خارج از منزل هم در نظر داشته باشید تا فرزند شما در مناسبت‌هایی مثل ۱۳ بدر دور از بازی‌های جمعی و تنها نماند. لیستی از فعالیت‌ها و بازی‌های مناسب کودکان نابینا در فضای باز را در ادامه می‌خوانیم:
اسب‌سواری، تیراندازی و شنا
- درجه سختی بازی: به نسبت سخت و نیازمند تلاش مستمر
- مناسب سنین: بسته به توانمندی کودک
- فواید: تقویت عضلات و ماهیچه‌های بدن، اعتمادبه‌نفس و مهارت‌های اجتماعی
اگر تا به الان اسب‌سواری، تیراندازی و شنا را به فرزند خود یاد نداده‌اید، زمان این کار فرا رسیده است. شاید کمی دور از ذهن باشد اما هر سه رشته ورزشی‌ای که نام بردیم، برای کودکان دارای محدودیت‌های بینایی (کاملا نابینا و کم‌بینا) مناسب‌‌اند. تنها کافی است که باشگاه‌ها و مراکز معتبر آموزشی را پیدا کنید و بعد از گذشتن مدتی، با خانواده و دوستان‌تان برای تماشای مسابقات دلبندتان در محل مسابقه حاضر شوید.
راه‌های تربیت کودک مستقل با بهره‌گیری از بازی و سرگرمی
برای کسب اطلاعات بیش‌تر، روی تصویر کلیک کند.
پیک‌نیک و اردوی پیشاهنگی
- درجه سختی بازی: آسان
- مناسب سنین: ۷ سال به بالا
- فواید: تقویت دیگر حواس پنجگانه و درک بهتر از تقسیم کارها بین افراد خانواده
شما هم مثل من آرزو داشتید که بتوانید در آن اردوهای پیشاهنگی کلاسیک و رویایی شرکت کنید؟ اگر شما هم مثل من ناکام ماندید، می‌توانید این فرصت را برای فرزند خود فراهم کنید.
وسایل مورد نیاز برای یک پیک‌نیک دوستانه را لیست کنید و تهیه خوراکی را به فرزندتان بسپرید. برای مثال، با نظارت خودتان از او بخواهید کیک، کلوچه یا پیراشکی بپزد. توجه داشته باشید که به دلیل محدودیت‌های بینایی کودک، باید هنگام استفاده از گاز، فر، چاقو و روغن داغ بسیار احتیاط داشته باشند.
به هنگام رسیدن به محل کمپ هم می‌توانید از او بخواهید با رعایت نکات ایمنی، برای همه سیب‌زمینی، قارچ، سوسیس یا مارشملو کباب کند. شریک بودن در فعالیت‌های جمعی، احساس ارزشمندی و مفید بودن زیادی را برای کودک به ارمغان خواهد آورد.
دوچرخه سواری خانوادگی
- درجه سختی بازی: آسان
- مناسب سنین: ۳ سال به بالا
- فواید: تقویت عضلات، ماهیچه‌ها و قدرت بدنی
اگر با خانواده قصد سفر دارید، کرایه کردن یک دوچرخه چند نفره را هم در نظر داشته باشید. می‌توانید یکی از این دوچرخه‌ها را برای ساعتی اجاره کنید و دسته‌جمعی رکاب بزنید و لذت ببرید. در حین رکاب زدن، از چیزهایی که در اطراف می‌بینید صحبت کنید، آواز بخوانید و خاطرات خوشی را در کنار خانواده بسازید.
شهربازی رفتن
- درجه سختی بازی: آسان
- مناسب سنین: بسته به توانایی‌ها و محدودیت‌های کودک، متغیر است
- فواید: افزایش نشاط و برقراری ارتباط با کودکان هم‌سن
شهربازی‌های سرپوشیده یک گزینه مناسب برای کودکان دارای محدودیت و معلولیت هستند. تاب و سرسره، ماشین برقی، الاکلنگ، چرخ‌و‌فلک و کشتی صبا میتوانند از در دسترس‌ترین گزینه‌ها باشند. البته باید توجه داشته باشید که هنگام استفاده از این وسایل، یک فرد بزرگسال همراه کودک باشد تا از خطرهای احتمالی جلوگیری کند.
تا چه اندازه با مفهوم بازی درمانی آشنایی دارید؟ برای آشنایی بیش‌تر با این متد آموزشی-درمانی، روی عکس کلیک کنید.
مراکز ورزشی و تفریحی مخصوص نابینایان و کم‌بینایان
برای اطمینان پیدا کردن از مناسب و امن بودن محیط ورزشی و تفریحی فرزندتان، لازم است به مراکز معتبر که امتحان خود را پس داده‌اند مراجعه کنید. در ادامه، تعدادی از این مراکز را به شما معرفی می‌کنیم:
باشگاه شهید هرندی
این باشگاه ورزشی که در تهران قرار دارد، زیر نظر کادر حرفه‌ای و مجرب اداره می‌شود و کاملا برای کودکان و بزرگسالان نابینا مناسب‌سازی شده است. از امکانات این مجموعه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دارای زمین چمن مصنوعی
- سالن والیبال، فوتبال و گلبال
- سالن بدن‌سازی
- مجهز به استخر
- پیست دو
- آموزش ورزش‌های رزمی
باشگاه بدن‌سازی شمس
باشگاه بدن‌سازی شمس واقع در قائم‌شهر بوده و توسط شهباز شمس، مربی تیم ملی پاورلیفتینگ ایران، اداره می‌شود. این باشگاه مخصوص نابینایان و کم‌بینایان بوده و در رشته‌های زیر کلاس‌های آموزشی و مسابقه برگزار می‌کند:
- پرورش اندام و بدن‌سازی
- پاورلیفتینگ
- پرس سینه
- ددلیفت
بوستان محصل و آفتاب
بوستان محصل با مساحت ۶۵۰ مترمربع کاملا برای توان‌یابان مناسب‌سازی شده‌اند. کودکان و بزرگسالان نابینا یا کم‌بینا میتوانند به راحتی در این پارک‌ها به بازی و تفریح بپردازند. از امکانات این بوستان‌ها می‌توان به مواردی که در ادامه ذکر می‌کنیم اشاره کرد:
- آب‌خوری مخصوص معلولین
- نیمکت ویژه توان‌یابان
- مناسب‌سازی پله‌ها و ایجاد رمپ برای عبور ویلچر
- ست وسایل بازی مخصوص کودکان دارای معلولیت
- کف‌سازی معابر برای عبور کم‌بینایان و نابینایان
- وست وسایل بدن‌سازی مناسب افراد دارای معلولیت
سخن پایانی
از اینکه تا پایان این نوشتار همراه ما بودید بسیار خرسند و سپاس‌گزاریم. لطفا اگر پیشنهاد یا نقدی بر لیست بازی‌های مناسب کودکان نابینا و کم‌بینا که در این مطلب مطرح شد داشتید، با ما در قسمت نظرات به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
خیر؛ بازی‌های پارالمپیک یک مثال بسیار خوب برای پذیرفتن این حقیقت است که معلولیت و محدودیت جسمی را نمی‌توان معادل شکست و ناکارآمدی قرار داد. لیست شخصیت‌های برجسته علمی، فرهنگی و ورزشی‌ای که دچار معلولیت هستند روزبه‌روز طویل‌تر می‌شود.
خیر؛ افرادی که ضعف در قوه بینایی دارند هم میتوانند به فعالیت‌های خارج از منزل بپردازند. تنها لازم است یک فرد بزرگسال کنار آن‌ها باشد تا از بروز خطرهای احتمالی جلوگیری کند.
اگر فرزندتان به حیوانات حساسیت نداشته باشد، در صورت موافقت تمامی اعضای خانواده، می‌توانید سرپرستی یک حیوان خانگی را قبول کنید. وجود این موجودات معصوم و بامزه از حس تنهایی فرزندتان می‌کاهد و شادی، آرامش و حس امنیت ایشان را افزایش می‌دهد.
دیدگاهتان را بنویسید