زمانی که کودکان بازی می‌کنند، شاد هستند. آن‌ها ساعت‌ها می‌دوند و در دنیا خیالی زندگی می‌کنند. در نتیجه، رشد شناختی آن‌ها افزایش پیدا می‌کند و روحیه آن‌ها دگرگون می‌شود. بازی بر روحیه کودکان بسیار مؤثر است و در این مطلب به فواید بازی درمانی در کودکان می‌پردازیم و اینکه آیا بازی می‌تواند راه درمان مناسبی برای کودکان باشد یا خیر؟ بازی درمانی برای چه نوع اختلالاتی مفید است؟ برای پاسخ به این سؤالات و اطلاعات بیشتر در مورد بازی درمانی در کودکان با سایت بچگی همراه باشید.
بازی درمانی در کودکان
بازی درمانی یک نوع درمان برای کودکان است البته این نوع درمان برای بعضی بزرگسالان هم انجام می‌شود اما بیشتر برای کودکان ۳ تا ۱۲ساله از بازی درمانی استفاده می‌شود. کودکان از بازی برای جهت‌یابی و شناخت محیط خود استفاده می‌کنند و رشد شناختی آن‌ها با این کار گسترش پیدا می‌کند. به‌طوری که درمانگرها بازی را برای کودکانی توصیه می‌کنند که نمی‌توانند احساسات خود را به راحتی بروز دهند و بازی به آن‌ها کمک می‌کند که این کار را بهتر انجام دهند.
بازی درمانی توسط یک تیم روان‌شناسی انجام می‌شود و کودک را در محیطی آزاد و امن راهنمایی می‌کند تا احساس راحتی داشته باشد تا کودک از بازی‌هایی مانند نقاشی، رقص و توپ‌بازی نهایت لذت را ببرد. این کار به دو شکل توسط درمانگران انجام می‌شود که در اینجا به هر یک از آن‌ها می‌پردازیم:
- بازی درمانی دستوری: در این نوع درمان درمانگر رویکرد عملی دارد و از طریق برنامه‌ای مشخص کودک را هدایت می‌کند تا به آن‌ها کمک کند که احساسات خود را بروز دهند. آن‌ها معمولاً برنامه خاصی دارند و بر اعمال کودک نظارت می‌کنند.
- بازی درمانی غیرمستقیم: در این نوع بازی درمانی درمانگر کنترل کمتری بر کودکان دارد و اجازه می‌دهد که کودکان بازی‌هایی که دوست دارند را انتخاب کنند و از بازی لذت ببرند. در این نوع درمان کودکان رها هستند و درمانگر از طریق مشاهده آن‌ها و مصاحبه با والدین به احساسات کودک پی می‌برد.
بازی درمانی توسط والدین نیز می‌تواند در خانه صورت گیرد. این کار توانمندی‌های جسمی و عاطفی کودک را گسترش می‌دهد و باعث شادی و انرژی در آن‌ها می‌شود. در ادامه به فواید بازی درمانی می‌پردازیم.
فواید بازی درمانی در کودکان
بسیاری از والدین از بازی درمانی و فوایدی که برای کودکان دارد، آگاه نیستند اما حقیقت این است که کودکان دوست دارند از طریق بازی با دیگر همسالان خود رابطه برقرار کنند و ارتباط کلامی داشته باشند. به همین دلیل، اعتماد به درمانگر در روند درمان بسیار مهم است و باعث می‌شود که کودک کم‌کم حرف بزند و احساسات خود را بروز دهد.
برای آگاهی بیشتر از این شیوه درمان، در اینجا به چند تا از فواید بازی درمانی در کودکان اشاره می‌کنیم:
روابط بهتر
بازی درمانی باعث می‌شود که کودک با دیگران رابطه بهتری برقرار کند و احساسات خود را بشناسد. این کار کمک می‌کند که آن‌ها احساسات خود را در طول درمان بهتر بروز دهند و خود را رها کنند. در نتیجه، میزان استرس این کودکان کاهش پیدا می‌کند و راحت‌تر می‌توانند حرف خود را بزنند بدون اینکه نگران قضاوت دیگران باشند.
رشد استعداد
بازی درمانی باعث می‌شود که کودکان توانایی‌های خود را بهتر شناخته و درک کنند. این کار به آن‌ها کمک می‌کند که خودشناسی داشته باشند و ارزش‌های درونی خود را بپذیرند. در نتیجه، خودشان را باور می‌کنند و برای استعدادهای خود ارزش قائل می‌شوند. به‌طوری که اعتمادبهنفس آن‌ها افزایش پیدا می‌کند و از قضاوت و حرف دیگران نمی‌ترسند.
با افزایش اعتمادبهنفس، آن‌ها انگیزه بیشتری پیدا می‌کنند تا مهارت‌های خود را تقویت کنند و استعدادهای خود را به نمایش بگذارند.
پرورش قوه تخیل کودکان با بازی و فعالیت‌های گوناگون
مهارت حل مسئله
کودکان در بازی درمانی یاد می‌گیرند که چگونه مسائل خود را حل کنند و چالش‌ها را بپذیرند. شکل‌گیری این نحوه تفکر به آن‌ها کمک می‌کند به‌جای بروز خشم و عصبانیت در مواقع سخت، از زاویه دیگری به مسائل نگاه کنند.
آن‌ها در بازی‌های مختلف با مسائل و چالش‌هایی روبرو می‌شوند و حل این مسائل به آن‌ها کمک می‌کند تا بزرگ‌تر شوند و مهارت حل مسئله در آن‌ها تقویت می‌شود.
درمان اختلال نقص توجه (ADHD)
کودکان مبتلا به نقص توجه حواس‌پرت هستند و فوراً خشمگین می‌شوند اما در بازی درمانی می‌توانند در یک محیط امن مانند اتاق بازی احساسات خود را بروز دهند. این کار به آن‌ها کمک می‌کند که خشم و عصبانیت خود را بدون ناراحتی بروز دهند زیرا آن‌ها اجازه دارند توپ را پرت کنند، سروصدا کنند یا مدام بالا و پایین بپرند.
آزادسازی این انرژی به آن‌ها کمک می‌کند که اضطراب کمتری را تجربه کنند و آزادانه عمل کنند. این کار باعث می‌شود که کودک خود واقعی (ایگو) را بروز دهد و خجالت‌زده و سرخورده نباشد زیرا بسیاری از آن‌ها به دلیل این اختلالات از کودکان دیگر دوری می‌کنند و خود را استثنایی تصور می‌کنند. در صورتی آن‌ها قابلیت‌های بسیار زیادی دارند که در مقاله اختلال نقص توجه به آن پرداختیم. بازی به آن‌ها کمک می‌کند که این توانایی‌ها را دست کم نگیرند.
در این بازی‌ها آن‌ها از احساس خشم آگاه هستند و می‌توانند آن را به راحتی تشخیص داده و حل کنند. در نتیجه، دیگر حواس آن‌ها در انجام تکالیف پرت نمی‌شود و بیشتر به درس توجه می‌کنند.
احساس شادی
بازی به کودکان کمک می‌کند که روحیه بهتری داشته و شاد باشند. آن‌ها می‌توانند ساعت‌ها بدوند یا بازی‌های فکری انجام دهند. این کار مهارت‌های شناختی آن‌ها را افزایش می‌دهد و به رشد آن‌ها کمک می‌کند. بازی انرژی زیادی به آن‌ها هدیه می‌دهد تا بتوانند در دنیا دیگری خودشان را پیدا کنند و خلاقانه‌تر عمل کنند.
کودکان از قدرت تخیل بالایی برخوردار هستند و بازی به آن‌ها کمک می‌کند که از قدرت تخیل خود بیشتر استفاده کنند و در مسائل دیگر نیز خلاقانه‌تر عمل کنند. آن‌ها همیشه ایده‌های نابی دارند و برای اجرا آن‌ها ذوق‌زده هستند.
درمان اختلالات
بازی درمانی به درمان بسیاری از اختلالات کمک می‌کند. به‌طوری که سال‌هاست که پزشکان از این شیوه درمانی برای درمان اختلالات کودکان استفاده می‌کنند تا کودکان احساسات بهتری را تجربه کنند و به شناخت بیشتر برسند.
بعضی از این اختلالات و مشکلات عبارتند از:
- اختلال یادگیری
- مشکلات رفتاری در مدرسه
- دیس پراکسی کلامی
- سو استفاده یا بی‌توجهی
- اختلال هماهنگی رشدی
- انواع فوبیا
- اختلال نقص توجه و پیش‌فعالی (ADHD)
- اختلال اضطرابی
- افسردگی و اندوه
- اختلال پیکا در کودکان
- رفتارهای پرخاشگرانه
- اختلال پرخوری
- کج خلقی
- اختلال پردازش حسی
- اختلال اوتیسم
۱۳ ایده جذاب برای سرگرمی و بازی کودکان
مراحل بازی درمانی در کودکان
کودکان مانند بزرگسالان نمی‌توانند صحبت کنند و از مهارت‌های کلامی برای برقراری ارتباطات استفاده کنند. از طرف دیگر بزرگسالان حرف کودکان را درک نمی‌کنند یا حرکات آن‌ها را متوجه نمی‌شوند. در نتیجه، بازی راهی برای برقراری ارتباط بزرگسالان با کودکان است و دنیایی است که کودک می‌تواند آزادانه احساسات خود را بروز دهد.
در اینجا مراحل بازی درمانی را بررسی می‌کنیم:
شناخت
از آنجایی که کودکان نمی‌توانند احساسات خود را بیان کنند، درمانگر سعی می‌کند وارد دنیا کودک شده و او را بشناسد. آن‌ها رفتار کودک را ارزیابی می‌کنند و راه‌های ارتباط با او را یاد می‌گیرند.
ارتباط
در حین بازی کودکان مقاومت کمتری از خود نشان می‌دهند و دوست دارند احساسات خود را با دیگران شریک شوند. در نتیجه، آن‌ها می‌توانند با روش خود ارتباط برقرار کنند و به درمانگر نزدیک می‌شوند.
تشخیص
درمانگر در این مرحله می‌تواند مشکلات کودک را بهتر درک کند زیرا کودک هر جلسه بیشتر احساسات خود را بروز می‌دهد و درمانگر بیشتر با این احساسات آشنا می‌شود. در نتیجه، برنامه‌ای به او ارائه می‌دهد تا بیشتر به درمان کودک کمک کند.
درمان
درمان می‌تواند با استفاده از بازی‌هایی صورت گیرد که کودک را بیشتر در زمینه‌ای که مشکل دارد به چالش بکشد. این کار کمک می‌کند که کودک با مسائل خودش کنار بیاید و به‌جای خشم و عصبانیت، آن‌ها را حل کند.
در بعضی مواقع درمانگر از والدین کمک می‌گیرد تا پیشرفت سریع‌تر و بهتر حاصل شود.
بازی درمانی در خانه
در اینجا به والدین چند بازی ارائه می‌دهیم تا با کودکان خود در خانه بازی کنند. این بازی‌ها کمک می‌کند تا استرس کودک کاهش پیدا کند و روحیه بهتری داشته باشند.
پازل
پازل یکی از بازی‌های هیجان‌انگیز است که قدرت خلاقیت کودکان را افزایش می‌دهد. آن‌ها مجبور هستند فکر کنند و بین قطعات کوچک به هماهنگی و یک تصویر بزرگ‌تر برسند. این کار به آن‌ها کمک می‌کند که استرس کمتری را تجربه کنند و سرگرم شوند.
لگو
کودکان با بازی لگو قدرت تخیل خود را تقویت می‌کنند. آن‌ها باید این قطعات کوچک را بچینند و نیاز به تمرکز و تعادل دارند. به همین دلیل، این بازی به کودکانی که اختلال هماهنگی رشدی یا اختلال نقص توجه دارند بسیار کمک می‌کند. این بازی به آن‌ها کمک می‌کند که تعادل را میان دست و چشم حفظ کنند و تمرکز داشته باشند. در نتیجه، قدرت تمرکز آن‌ها بالا رفته و می‌توانند در مدرسه نیز بهتر عمل کنند.
خمیر اسلایم
اسلایم در رنگ‌ها و انواع مختلف در بازار یافت می‌شود. این خمیر جادویی باعث می‌شود که استرس در کودکان کاهش پیدا کند زیرا آن‌ها می‌توانند خمیر را در دست فشار دهند و اشکال مختلف با آن بسازند. علاوه بر این خمیر اسلایم قدرت خلاقیت کودک را افزایش می‌دهد.
توپ بازی
این بازی برای کودکان بیش‌فعال بسیار مفید است زیرا آن‌ها دوست ندارند یک جا بنشینند و بازی‌های فکری انجام دهند. آن‌ها دوست دارند بپرند و در یک جا بند نمی‌شوند. به این ترتیب برای این کودکان توپ‌بازی را پیشنهاد می‌کنیم.
می‌توانید با کودک خود در این بازی شریک شوید. این کار نه‌تنها به آن‌ها کمک می‌کند تا احساسات خود را تخلیه کنند، بلکه به شما کمک می‌کند تا رابطه بهتری با او برقرار کنید.
دومینو
این بازی احتیاج به تمرکز بالایی دارد و برای کودکانی که اختلال نقص توجه یا هماهنگی رشدی دارند، بسیار مفید است. این بازی به آن‌ها کمک می‌کند ساعت‌ها سرگرم شوند و سازه‌های خلاقانه بسازند.
دومینو به کودکان یاد می‌دهد که هر بار اشتباه می‌کنند، از ابتدا شروع کنند و تفکر حل مسائله در آن‌ها شکل می‌گیرد. آن‌ها یاد می‌گیرند که از اشتباهات خود درس بگیرند و آن‌ها را دیگر تکرار نکنند زیرا ممکن است دوباره شکست بخورند.
سخن پایانی
در این مطلب یک سفر هیجان‌انگیز به دنیا کودکان را تجربه کردیم و با زبان آن‌ها بیشتر آشنا شدیم. برای اطلاعات بیشتر و درک دنیا کودکان، حتماً این مقاله را مطالعه کنید زیرا شناخت بازی و بازی درمانی به بزرگسالان هم کمک می‌کند و در کاهش استرس بسیار مؤثر است.
سؤالات متداول
این کودکان روابط بهتری می‌توانند با دیگران برقرار کنند زیرا بازی کمک می‌کند تا احساست خود را بشناسد و آن‌ها را بروز دهند. در نتیجه، میزان استرس در این کودکان کاهش پیدا می‌کند و راحت‌تر با دیگران حرف می‌زنند. همچنین به کودکان کمک می‌کند تا استعدادهای خود را شناخته و آن‌ها را گسترش دهند.
این کودکان بسیار فعال هستند و خشم زیادی در وجود آن‌ها است. درمانگرها سعی می‌کنند اتاقی امن برای این کودکان فراهم کنند که این کودکان بتوانند با خیال راحت خشم خود را بروز دهند و به آرامش برسند. در نتیجه، آن‌ها راحت‌تر می‌توانند حرکات خود را کنترل کنند.
بازی‌هایی مانند پازل، دومینو، خمیر اسلایم، دومینو و لگو باعث کاهش استرس در کودکان می‌شود و حتماً به والدین پیشنهاد می‌شود که با کودکان خود بازی کنند زیرا نه‌تنها کودکان احساس بهتری دارند و خلاق‌تر عمل می‌کنند، بلکه والدین نیز ارتباط بهتری با آن‌ها برقرار می‌کنند.
بله، بازی درمانی برای بزرگسالان نیز استفاده می‌شود زیرا روحیه در کاهش استرس بسیار تأثیرگذار است اما در کودکان کاربرد بیشتری دارد. به دلیل اینکه کودکان نمی‌توانند مانند بزرگسالان صحبت کنند و از واژه‌ها به درستی استفاده کنند.
اختلالاتی مانند هماهنگی رشدی حرکتی، اختلال یادگیری، نقص توجه و بیش‌فعالی، افسردگی و اندوه، اختلال پردازشی حسی، اوتیسم، دیس پراکسی کلامی و مشکلات رفتاری در مدرسه از بازی درمانی استفاده می‌شود و بسیار برای این کودکان مفید و مؤثر است.
پینگ بک: مشاور کودک؛ وظایف یک مشاور کودک چیست؟ و چرا کودکان به مشاور نیاز دارند؟ - بچگی